| ||
|
آریایی
آریائیان (در نقشه به صورت منطقهٔایرانیانو هندوآریائیاننشان داده شده) در محدودهٔ پراکنش اصلی هندواروپائیان. در این نقشه تمایز زبانی سَتِم (قرمز) و کنتوم (آبی) در میان زبانهای هندواروپایی نشان داده شدهاست.
آریا (سانسکریت: آ-ریا āˊrya، ایرانی باستانی: اَریا arya، پارسی باستانی: اَرییا ariya، اوستایی: اَیرییا ، نامی است که از زبان سانسکریتگرفته شده و آن را به معنی شریف، اصیل و آزاده و بسیار نجیب دانستهاند. و به نیاکان مشترک اقوام ایرانیو هندی (مردمان شمال هند) (آنان که به زبانهای هند و ایرانیسخن میگفتند) اطلاق شده است. کسی که وابسته و از تبار قوم آریا باشد آریایی، آرین یا آریان مینامند.
تنها مورد کاربرد مجاز اصطلاح آریایی درباره اقوامی است که در زمان های باستانی خود، خویشتن را آریا مینامیدند. هندیان و ایرانیان (پارسها، مادها و آلانهاو سکاهاو اقوام ایرانی زبان آسیای میانه) خود را آریا میخواندند.
نام ایراننیز از این ریشه مشتق شدهاست. نمونهٔ این اشارهها را میتوان در اوستا، سنگنبشتههای هخامنشیو متنهای کهن هندو (مانند ریگودا) دید. مورخان قدیم از آن نام برده و هرودوتو بطلمیوسچند قوم را به نام آریایی یاد کردهاند. پژوهش گسترده در پیرامون این واژه انجام شده و اختلافات بسیاری به میان آمدهاست.
بایستهاست یادآوری گردد که واژهٔ آریا پیش از این، به گونههای دیگر، از جمله اَری āri به معنای فلات نشین در زبان هندوآریایی کهن و ارتَه در زبانهای میان رودان به کار رفتهاست. در هزارهٔ سوم پ. م. نیز به واژگان فراوانی که هر یک به گونهای با واژهٔ اَری در آمیختهاند، برمی خوریم.
در اواخر سدهٔ ۱۸ شناسای دو شاخهٔ زبان آسیایی یعنی سانسکریتو اوستاییآغاز شد، دانشمندان به شباهت نام زبان سانسکریتبا زبانهای یونانیو لاتینیو کلتیو آلمانیپی بردند و این شباهت آشکار کرد که تمام این زبانها دارای یک نیای مشترک هستند.
در سدهٔ نوزدهم، پس از آنکه زبانشناسان زبانهای هندوایرانیو اروپایی را همریشه یافتند، برخی از اروپاییان واژهٔ آریایی را به معنای کسی که به زبانی هندواروپاییسخن میگوید به کار بردند. در سالهای پایانی سدهٔ نوزدهم و آغاز سدهٔ بیستم، در آلمانو انگلیس، برخی این واژه را برای توصیف مردم شمال اروپا و اقوام ژرمنبه کار میبردند.
خاستگاه آریاییان
دربارهٔ خاستگاه آریاییان - که در نوشتههای کهن اوستا از آن با نام ایرانویج یاد شده - چند دیدگاه طرح شدهاست:
یکی از این دیدگاهها میگوید که آریاییان نزدیک به هشتهزار سال پیش در جنوب سیبری و در اطراف دریاچهٔ آرال میزیستند که با مهاجرتی که به سوی جنوب داشتند بخشی به هند و فلات شرقی ایران(خراسان بزرگ) و بخشی نیز به طرف کوههای قفقاز حرکت کردهاند که قومهای ماد و پارس از کوهها گذشتند و در اطراف دریاچهٔ ارومیه ماندگار شدند و بخش دیگری به سمت اروپا حرکت کردند. دیگر دیدگاهها آناتولی؛ آذربایجان؛ قفقاز و... را خاستگاه نخست این قوم میداند. تازهترین دیدگاه را در این باره جهانشاه درخشانیطرح کردهاست. وی خاستگاه این قوم را بستر کنونی خلیج فارس میداند که در دوران یخبندان بی آب بوده و پس از بالا آمدن آبهای دریای آزاد آریاییان، به تدریج به فلات ایران و پهنههای میانرودان تا فلسطین کوچ کردهاند و تمدنهای آغازین آن سرزمینها را بنیاد گذاردهاند. بر پایهٔ همین دیدگاه پهنههای شمالی نمیتوانستهاند خاستگاه آریاییان بوده باشند زیرا هوای سرد دوران یخبندان امکان زیست در آن مناطق را نمیدادهاست.
همین دیدگاه نشان میدهد که برای نمونه پارسیان و هخامنشیان پیش از رفتن به سوی انشان در کرمان و حوالی آن حضور داشتهاند.
ریشهشناسی
اصطلاح «-Arya» در زبان هندوایرانیاز زبان هندواروپاییهایاولیه (PIE) به عاریت گرفته شده که در آن صفت «یو» به ریشه «آر» اضافه شده و این ریشه به معنای «جمع آوری ماهرانه» است و در کلمات یونانی «هارماً»، «چاریوت» و «اریستوت» یونانی (همانند «اریستوکراسی» و اصطلاحات لاتین «آرس»، «آرت» و غیره دیده میشود.
به نظر میرسد «آریو-» از حدود زبان هندو-اروپاییهای اولیه بالاتر باشد و نمیتوان آن را به متکلمین زبان هندی اروپایی اولیهنسبت داد. همچنین گفته میشود که کلماتی مانند “Eire”، نام ایرلندی کشور ایرلندو “ehre”، معادل آلمانی کلمه
نظرات شما عزیزان:
[ چهار شنبه 20 آذر 1392
] [ 1:49 بعد از ظهر ] [ امیر حسین قوی پنجه ] |
آبان 1392 |
[ طراحي : قالب سبز ] [ Weblog Themes By : GreenSkin.ir ] |